TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI KARARA İLİŞKİN
TEBLİĞ’DE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞE (2018 – 32/52) İLİŞKİN BİLGİ NOTU
Türk parası kıymetini koruma hakkında 32 sayılı kararda değişiklik yapılmasını öngören karar, 16 Kasım 2018 günü Resmi gazetede yayınlanması ile Türkiye’de yerleşik kişilerin, Bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarında yapacakları menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmeden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayacağını belirlemiştir.
12 Eylül 2018 tarihli kararın uygulamada bıraktığı boşlukları doldurmak için 06 Ekim 2018 ve akabinde 16 Kasım 2018 tarihlerinde tebliğde değişiklik yapılmasına dair yeni tebliğler resmi gazetede yayınlanmıştır.
Türkiye’de yerleşik kişiler, Türk vatandaşları ile Türkiye’de kanuni yerleşim yeri bulunan gerçek ve tüzel kişiler şeklinde tanımlanır. Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışındaki; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu veya yönettiği fonlar, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler 32 sayılı karar kapsamında Türkiye’de yerleşik olarak değerlendirilir.
Güncel tebliğin düzenlemeleri işbu bilgi notu ile kısaltılmış ve özetlenmiştir.
UYGULAMA ŞEKİLLERİ
Düzenleme uyarınca,
Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri:
-Konusu Türkiye’de bulunan konut ve çatılı iş yeri dahil gayrimenkul satış ve kiralama sözleşmelerinde,
-Yurtdışında ifa edilecekler ile gemi adamlarının taraf oldukları dışında kalan iş, danışmanlık, aracılık ve taşımacılık sözleşmelerinde,
-TC ile vatandaşlık bağı bulunmadan taraf oldukları hizmet sözleşmeleri, ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri, yurtdışında gerçekleştirilen faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri, başlangıcı, sonlanışı veya her ikisi yurtdışında gerçekleşen hizmet sözleşmeleri dışında kalan danışmanlık aracılık veya taşımacılık dahil hizmet sözleşmelerinde,
sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz veya dövize endeksli olarak kararlaştıramazlar.
-TC ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin veya dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de bulunan şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin veya ortak kontrol ve/veya kontrolüne sahip bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında alan veya kiralayan taraf olduğu gayrimenkul satış veya kiralama sözleşmelerinde,
-Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli konaklama tesislerinin işletilmesi amacıyla kiralanmasıyla ilgili gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde,
-Gümrüksüz satış mağazalarının kiralanmasına ilişkin gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde,
Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri:
-Döviz cinsinden maliyet içeren eser sözleşmelerinde,
-Taşıt satış ve kiralama sözleşmeleri dışında kalan menkul satış ve kiralama sözleşmelerinde,
-Bilişim teknolojileri kapsamında yurt dışında üretilen yazılımlara ilişkin satış sözleşmeleri ile donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmelerinde,
sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz veya dövize endeksli olarak kararlaştırabilirler.
-Mevzuatta tanımlanan gemilere ilişkin finansal kiralama (leasing) sözleşmelerinde,
-Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 17 ve 17/A maddeleri kapsamında yapılacak finansal kiralama sözleşmelerinde,
-TC vatandaşlığına haiz olmadan Türkiye’de yerleşik kişilerin taraf olduğu iş sözleşmelerinde,
-Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de bulunan şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmelerinde,
sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz veya dövize endeksli olarak kararlaştırabilirler.
Tebliğ uyarınca sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayan sözleşmeler kapsamında düzenlenecek kıymetli evraklarda yer alan bedellerin döviz veya dövize endeksli olarak belirlenmesi mümkün değildir.
Sözleşme bedelinin ve bu sözleşmeden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayacağı sözleşmelerin bedelleri Türk parası olarak yeniden kararlaştırılırken taraflarca mutabakata varılamaması durumunda, söz konusu bedellerin 02.01.2018 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından belirlenen efektif satış kuru kullanılarak hesaplanan Türk parası karşılığı esas alınır. 02.10.2018 tarihinden itibaren bedellerin yeniden belirleneceği tarihe kadar Türkiye İstatistik Kurumunun belirlediği aylık Tüketici Fiyat Endeksi değişim oranları esas alınarak artırım yapılır.
Sözleşme bedeli ve sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedellerin Türk parası olarak yeniden belirlenmesi zorunludur. Aksi taktirde sözleşmelerin her bir tarafı için ayrı ayrı idari para cezası uygulanacaktır.
Av. Ceren ŞANLI